श्री पुरुषोत्तम मास अध्याय पंधरावा

अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 15 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 15

श्रीगणेशाय नमः ॥

जयजयाजी सद्‍गुरुनाथा ॥ अरूपरूपा गुणातीता ॥
तुमच्या चरणीं माझा माथा ॥ नमन समर्था तुम्हांतें ॥ १ ॥

तव कृपेची नौका थोर ॥ उतरसी जडमूढ पामर ॥
तेथें मी एक अर्भक किंकर ॥ उतरींपा दयाळुवा ॥ २ ॥

भाविक भोळे अज्ञान जन ॥ परपारातें नेशी तयालागून ॥
तरी मी एक अभाविक अज्ञान ॥ ठेवितां दूषण समर्था ॥ ३ ॥

मी तंव नेणें जपतप साधन कांहीं ॥ मतिमंद आळशी सदा सर्वदांही ॥
पीडिलों असें प्रपंचाचे ठायीं ॥ सोडवी आई माउलिये ॥ ४ ॥

व्यर्थ वेंचिले वयसा ॥ केधवां काळ घालील फासा ॥
नाहीं क्षणाचा भरवसा ॥ नसे धीवसा अंतरीं ॥ ५ ॥

संचय नसे धनासीं कांहीं ॥ करावीं दानव्रतें कांहीं ॥
हें तूं जाणसीं सर्वही ॥ ह्रदयगत माझें कृपाळा ॥ ६ ॥

असो आतां हा स्तुतिवाद ॥ परिसा कथानुसंवाद ॥
मगिले अध्यायीं विशद ॥ द्वादशी महिमा वर्णिला ॥ ७ ॥

तोची आतां पुढत पुढती ॥ परिसवूं श्रोतियांप्रती ॥
जेणें आंगीं बाणे विरक्ति ॥ धर्मरीती ठसावे पैं ॥ ८ ॥

जैसा कोणी एक कीर्तनीं जात ॥ तो दुजियातें भावार्थ सांगत ॥
मग तयाचा बैसे हेत ॥ जाय नित्य कीर्तनीं ॥ ९ ॥

तैसीच हेही गोष्ट असे ॥ ऐकतां परम जीव संतोषे ॥
भावार्थे प्रचीत अनयासें ॥ कळों येई आचरलिया ॥ १० ॥

स्मरणात्कीर्तनाद्यत्र प्राप्नोति पदमव्ययं ॥
स्त्रीराजबालघातीच यति विश्वासघातकः ॥ १ ॥

स्त्री बाळ अथवा प्रौढ ॥ किंवा अज्ञान जडमूढ ॥
पापी असलिया द्वाड ॥ ऐकतां सदृढ उद्धरे ॥ ११ ॥

पूर्वी पंच महापापें घडलीं ॥ तीं काय आपणा स्मरती ये वेळीं ॥
काय झालें कवणे काळीं ॥ केवीं नव्हाळी सांगवे ॥ १२ ॥

या लागीं पूर्व पापाचा क्षय व्हावा ॥ म्हणोनि कथाभाग ऐकावा ॥
तदनुसारेंची दानधर्म करावा ॥ सुटका करावी नरदेहाची ॥ १३ ॥

इतर असती जन्मयाती ॥ परी तेथें न घडे धर्मरीती ॥
यालागीं हातोहातीं श्रीपती ॥ यथानिगुती भजावें ॥ १४ ॥

म्हणोनि ऐकिजे सादर ॥ कथालाघव परम अपार ॥
मलमाहात्म अतिसुंदर ॥ लक्ष्मीनारायण संवाद ॥ १५ ॥

सूर्यवंशीं श्रीरामचंद्र ॥ आचरे द्वादशीपर्वथोर ॥
साधवा विधी प्रकार ॥ यथानिगुती संवादी ॥ १६ ॥

अवतार पुरुष तो दाशरथी ॥ सहकुळ निर्दाळिला लंकापती ॥
कुंभकर्णादि बळकीर्ती ॥ निवटिले पराक्रमें ॥ १७ ॥

परी त्या कुंभकर्णाची स्नुषा ॥ कुंभनिकुंभाची योषा ॥
शतमुखी रावणाची पीयूषा ॥ कन्या जाणा प्रीतिपात्र ॥ १८ ॥

तियेतें असे एक सुत ॥ नामे पुढरीक विख्यात ॥
लंकेशाची होतां वाताहत ॥ गेली धांवत पितया पैं ॥ १९ ॥

करूनियां साष्टांग नमन ॥ निवेदिलें सकळ वर्तमान ॥
येरू ऐकता खेदखिन्न ॥ म्हणे मूर्ख रावण केवढा ॥ २० ॥

आम्हां कळूं नेदीतां मात ॥ केला सकळ कुळाचा घात ॥
मी तंव एक क्षणात रघुनाथ ॥ सेनेसहित ग्रासितो ॥ २१ ॥

परी होणार तें न चुके सर्वथा ॥ होऊन गेलें ते जालें आतां ॥
सांप्रत लंकाधीप तत्वता ॥ बिभीषण केला श्रीरामें ॥ २२ ॥

तरी तया बिभीषणाची वार्ता ॥ मी जाऊन पाहीन आतां ॥
दवडूनिया आपुल्या नाता ॥ आपण स्वस्थता राज्य भोगी ॥ २३ ॥

ऐसें बोलोनिया वचन ॥ हांकारिलें सकळ सैन्य ॥
घाव निशाणी घालून ॥ केलें धावणें लंकेवरी ॥ २४ ॥

निशीमाजी एकाएकीं समग्र ॥ येऊन वेढिलें लंकानगर ॥
कळला बिभीषणा समाचार ॥ तोही सत्वर बाहेर निघे ॥ २५ ॥

दोन्ही सैन्या जाला मेळु ॥ घाई उठिला हलकल्लोळु ॥
परी दळे बळें प्रबळु ॥ आहे शतमुखी तो ॥ २६ ॥

बिभीषणातें पराभविले ॥ लंकेबाहेर घातलें ॥
पुंढरीकातें राज्यीं स्थापिलें ॥ गंतव्य केलें माघारी ॥ २७ ॥

इतुकें कृत्य करून देख ॥ परतला तो शतमुख ॥
येरीकडे तो भक्तनायक ॥ विचार करी निजमनीं ॥ २८ ॥

म्हणे आतां कवण उपाय करावा ॥ हानी झाली माझिया गौरवा ॥
केवीं मुख दाखवावें राघवा ॥ अपकीर्ती सर्व जगांत ॥ २९ ॥

परी होणार तें होऊन गेलें ॥ राज्य बुडलियाचें दुःख आगळें ॥
जगामाजी तोंड काळें ॥ जालें सर्वांपरी माझें ॥ ३० ॥

आतां होणार तें सुखें हो कां ॥ शरण जावें श्रीरघुनायका ॥
जेणें दिधली हे लंका ॥ करूनि विवेका निघाला ॥ ३१ ॥

कांहीं सेवक आणि प्रधान ॥ घेऊन निघाला बिभीषण ॥
त्वरें पावला अयोध्या पट्टण ॥ रघुनंदन जेथें असें ॥ ३२ ॥

दंडप्राय लोटांगण ॥ करूनि नमिला रघुनंदन ॥
रामें दिधलें आलिंगन ॥ परम भक्‍त जाणोनी ॥ ३३ ॥

स्वागत पुसोनि परस्परें ॥ सन्निध बैसविला आदरें ॥
मुखारविंद पाहतां रघुवीरें ॥ तंव वदनेंदु कोमाइला ॥ ३४ ॥

म्हणे बिभीषणा प्राणसखया ॥ शोकाकुलीत दिसे ह्रदया ॥
तरी निवेदीं महत्कार्या ॥ जें हरविधातिया अलोट ॥ ३५ ॥

ऐसें रघुपतीचें वचन ॥ ऐकोनि बोलें बिभीषण ॥
मग स्तुतिवादें रघुनंदन ॥ पूजिता जाला आदरेंसी ॥ ३६ ॥

जयजयाजी रघुनंदना ॥ कृपासागरा पतितपावना ॥
भक्‍तरक्षका दीनोद्धारणा ॥ कृपानिधाना रघुपती ॥ ३७ ॥

भक्‍तकैवारी रघुराया ॥ तव दर्शनें हरें सकळ माया ॥
नाम स्मरणें पापक्षया ॥ जाय विलया रघुपती ॥ ३८ ॥

तूं तव एकवचनीं एक बाण ॥ हा तव तुझा नेम रघुनंदन ॥
ऐसें असतां असत्यपण ॥ आलें दिसोन ये काळीं ॥ ३९ ॥

तरी तुवा निज कृपेंकरून ॥ लंकाराज्य दिधलें दान ॥
तेथें झालें महाविघ्न ॥ ऐकें कथन रघुराया ॥ ४० ॥

शतमुखीं रावण पाहीं ॥ तो तंव आमुचा असें व्याही ॥
तयाची कन्या स्नुषा होई ॥ भार्या पाहीं निकुंभाची ॥ ४१ ॥

तियेतें असे पुत्र एक ॥ नाम तयाचें पुंडरीक तयातें घेऊनियां देख ॥
स्नुषा गेली पितयां पैं ॥ ४२ ॥

लंकेचें आद्यंत वर्तमान ॥ तियेनें पितयातें केलें श्रवण ॥
मग तो सकळ सैन्य घेऊन ॥ आला चालून लंकेसी ॥ ४३ ॥

मातें समरीं पराभवून ॥ लंका राज्य घेतलें हिरून ॥
पुंडरीकातें राज्यीं स्थापून ॥ गेला निघोन मागुता ॥ ४४ ॥

म्हणोनिया रघुनंदना ॥ शरण आलों तंव चरणा ॥
सांगोनिया वर्तमाना ॥ निवांत स्थाना बैसला ॥ ४५ ॥

ऐकून बिभीषणाचें उत्तर ॥ निवांत बैसला रघुवीर ॥
आरक्त करूनि नेत्रे ॥ काय बोले ते समयीं ॥ ४६ ॥

म्हणे माझिया भक्‍तालागून ॥ कोण छळिता दुर्जन ॥
तयातें समूळीं निर्दाळीन ॥ मी रघुनंदन स्वयें कर्ता ॥ ४७ ॥

मी भक्‍तालागीं अवतार ॥ युगायुगीं घेतले साचार ॥
ऐसा कोण असे पामर ॥ दे तिरस्कार माझिया भक्‍ता ॥ ४८ ॥

तरी ऐक माझिया वचनासी ॥ आजी असे एकादशी ॥
मारूनिया शतमुखासी ॥ राज्यीं तुजसी स्थापीन ॥ ४९ ॥

इतुकें करूनियां कारण ॥ द्वादशीचें अयोध्येशी पारण ॥
करीन साधनीं व्रतपूर्ण ॥ तरीच रघुनंदन नाम माझें ॥ ५० ॥

ऐसें प्रतिज्ञा वचन ॥ श्रीरामाचें ऐकून जाण ॥
बोलता जाला बिभीषण ॥ अघटित वचन केवी घडे ॥ ५१ ॥

दधी समुद्राचे मध्य बेटीं ॥ तया असुराचें स्थान जगजेठी ॥
आदौ ऐकिजे ते गोष्टी ॥ सविस्तर सांगेन ॥ ५२ ॥

येथून पांच कोटी योजने दूर ॥ असे तो दधि सागर ॥
तेथील मध्य बेटाचा विस्तार ॥ लक्ष योजनें लांबी रुंदी ॥ ५३ ॥

तेथें वास्तव्य असुरातें ॥ संख्या नसेची सैन्यातें ॥
निवटून तया दुष्टातें ॥ केवी अयोध्ये घडे द्वादशी ॥ ५४ ॥

ऐसें मनोमानसाचें वाक्यें ॥ आकर्णोनि अयोध्यानायकें ॥
स्तब्ध घटिका मुहूर्त एक ॥ न सुचे आणीक उपावो ॥ ५५ ॥

म्हणे हें तो अलोट कार्य दिसे ॥ आमचें नेमोत्तर घडे कैसे ॥
भक्‍त मनोरथ पुरतां न दिसे ॥ रविवंशीं दिसे दूषण ॥ ५६ ॥

मी तव भक्तकामकल्पद्रुम ॥ हें मिथ्यत्व दिसे परम ॥
भक्तमनोभिराम हें नाम ॥ साच न दिसे आमुतें ॥ ५७ ॥

राजाधिराज रघुनायक ॥ तो संकटीं पडला देख ॥
मग इतरांचा केउता लेख ॥ संकटार्थ विचारा ॥ ५८ ॥

परी भक्‍तालागीं संकटीं ॥ पडला असे रवीकिरिटी ॥
इतर जनाची राहटी ॥ होती कष्टी प्रपंचीं ॥ ५९ ॥

प्रपंचीं कष्टी होतां फार ॥ मग आठविती परमेश्वर ॥
तेवीं संकटीं पडतां रघुवीर ॥ स्मरे कुमरवायूचा ॥ ६० ॥

देव भक्‍तपण वेगळें न दिसे ॥ ते तंव एकमय वर्तती ऐसें ॥
जेवी परिमळ पुष्पीं वसे ॥ तैसे देव भक्त एकरूप ॥ ६१ ॥

त्याहीवरी सांब आणि रघुनाथ ॥ वेगळेपण नाहीं उभयतांत ॥
तोचि अंश वायुसुत ॥ साक्षात अवतार शिवाचा ॥ ६२ ॥

म्हणोनि स्मरतां रघुनाथ ॥ तात्काळ उभा ठेला हनुमंत ॥
जोडूनियां दोन्ही हस्त ॥ विनवीत रघुराया ॥ ६३ ॥

म्हणे केउता संकटार्णव अपार ॥ मी तव सन्निध असतां वीर ॥
पडतीया आकाशा देऊं धीर ॥ तेथें तो असुर कायसा ॥ ६४ ॥

ऐसा उभयतांचा संवाद ॥ होतां तेथें प्रगटला नारद ॥
अर्पूनि पूजा प्रकार सद्य ॥ निजासनीं बैसविला ॥ ६५ ॥

मग नारद म्हणेजी रघुराया ॥ केवि खिन्न दिसती हे चर्या ॥
अवघा वृत्तांत रघुराया ॥ निवेदित ऋषीतें ॥ ६६ ॥

नारद म्हणे जी श्रीरामा ॥ अचाट वदलेती नेमा ॥
तो दैत्य नावरे जी तुम्हां ॥ दुर्धर संग्रामा ये काळीं ॥ ६७ ॥

परी मारुती ऐसा वीर जेठी ॥ हा तव साह्य राखील पाठी ॥
तरी सैन्य करा सिद्ध उठाउठी ॥ घ्यावी भेटी दैत्याची ॥ ६८ ॥

परी पंचाशत कोटी दूर ॥ ऐसें तया दैत्याचें नगर ॥
केवी साह्य हा तव प्रकार ॥ न कळे निर्धार राघवा ॥ ६९ ॥

ऐसें ऐकतां मुनिवचन ॥ आवेशला वायुनंदन ॥
सकळ सैन्य सिद्ध करून ॥ रघुनंदन उभा ठेला ॥ ७० ॥

मग काय करी अंजनीसुत ॥ रूप धरिले अति अद्‍भुत ॥
आकाशीं मुख पाद पाताळांत ॥ देखता रघुनाथ हर्षला ॥ ७१ ॥

मग पिंजारून रोमावळी ॥ वरी बैसविली सैन्य मंडळी ॥
राम लक्ष्मण स्कंध मौळीं ॥ कक्षेतळीं बिभीषण ॥ ७२ ॥

तंव नारद म्हणे जी स्वामी ॥ समागमें येतसों आम्हीं ॥
पाहू संग्रामाची उर्मी ॥ दैत्यधाम अवलोकूं ॥ ७३ ॥

अवश्य म्हणे जानकीवर ॥ तंव काय करी वायुकुमर ॥
दक्षण चरण उचलून सत्वर ॥ दैत्य नगर आक्रमिलें ॥ ७४ ॥

एक चरण अयोध्ये आंत ॥ दुजा ठेविला दैत्य नगरांत ॥
मग बोलें वायुसुत ॥ उतरा त्वरित पैं आतां ॥ ७५ ॥

शतमुखाची हेची नगरी ॥ वेढा घाला जी सत्वरी ॥
देखूनियां आश्चर्य करि ॥ मुनीसहीत राघव ॥ ७६ ॥

म्हणे निमिष्य न लोटतां जाण ॥ अठरा पद्में वानर सैन्य ॥
त्याहीवरी अयोध्येचे वीरगण ॥ संस्था जाण नसेची ॥ ७७ ॥

इतुकिया सहीत सत्वरी ॥ घेऊन आला कपीकेसरी ॥
म्हणूनि हर्ष न माय अंबरीं ॥ वेढिली नगरी दैत्याची ॥ ७८ ॥

सर्वत्रांचा एकचि कल्होळ ॥ ऐकूनियां दैत्यपाळ ॥
समाचार आणवीत सकळ ॥ कळलें ते वेळीं तयातें ॥ ७९ ॥

बिभीषणाच्या कैवारें ॥ धांवणें केलेंसे रघुवीरें ॥
म्हणूनियां आवेशें थोरें ॥ निघे बाहेर स्वसैन्येसीं ॥ ८० ॥

अचाट बळी दैत्य राणा ॥ वर्षता जाला अभितबाणा ॥
घाई जर्जर केली सकळसेना ॥ रघुनंदन देख तसे ॥ ८१ ॥

मग मारुतीस्कंदी रघुवीर ॥ वर्षत झाला बाणाचा पूर ॥
परी नाटोपे तो दैत्येश्वर ॥ वर्षे अपार बाणातें ॥ ८२ ॥

ऐसें युद्ध होता ते वेळीं ॥ तीन प्रहर रात्र होऊं आली ॥
श्रीरामें चिंताअनळीं ॥ वस्ती केली तेधवां ॥ ८३ ॥

म्हणें या दैत्यातें पराभवून ॥ बिभीषणातें राज्य देऊन ॥
न घडे अयोध्येसी गमन ॥ द्वादशी पूर्ण न घडे ते ॥ ८४ ॥

ऐशा विचारें मनांत ॥ तटस्थ ठेला रघुनाथ ॥
हें देखोनि नारद हसत ॥ केवी हे मात घडू शके ॥ ८५ ॥

तरी परिसीजे चापपाणी ॥ हा दैत्य शिववरदायिनी ॥
कदां नाटोपे तुम्हांलागुनी ॥ वृथा कहाणी मनाची ॥ ८६ ॥

तरी या विषयीचा उपाय एक असें ॥ मायाधीन हें जगत वसे ॥
तुम्ही तो सगुणत्व मायावेषें ॥ अकार आपैसें जालेती ॥ ८७ ॥

तरी ते माया आलियाविन ॥ हा दैत्य नाटोपें कवणालागून ॥
यालागीं जानकीते प्रार्थून ॥ आणी रघुनंदन कंदनानें ॥ ८८ ॥

मागुती पाहे रामराणा ॥ ऐकून मुनीच्या वचना ॥
तंव तो पुढें अंजनीसूता ॥ काय रघुनंदन बोलत ॥ ८९ ॥

म्हणे सखया संकटकाळीं ॥ आतां संभाळावें ये वेळीं ॥
सीतेतें आणून संकट टाळीं ॥ करी नव्हाळी इतुकीहे ॥ ९० ॥

ऐकून स्वामी वचनार्था ॥ थोर आवेश आला हनुमंता ॥
म्हणे चिंता न करीजे रघुनाथा ॥ जानकी आतां आणितों ॥ ९१ ॥

मग पुढील चरण मागे केला ॥ तो अयोध्येमाजी उभा ठेला ॥
अंतर मंदिरी प्रवेशला ॥ तंव देखतां झाला अपूर्व ॥ ९२ ॥

भूमीशायी जनकबाळा ॥ भोगी निद्रेचा सोहळा ॥
मारुती विचारी ते वेळां ॥ निद्रा भंगिता झगटे दोष ॥ ९३ ॥

मग पुच्छें गुंडाळून मंदीर ॥ उपटून घेतलें समग्र ॥
मागुता दक्षण चरण आवग्र ॥ रणभूमीं ठेविलासे ॥ ९४ ॥

क्षण न लागतां पैं तेथें ॥ न लवतां डोळियाचें पातें ॥
घेऊन आला जानकीते ॥ मंदिरासहित रणभूमी ॥ ९५ ॥

मग म्हणजे रघुराया ॥ नमन माझें तुझीया पायां ॥
घेऊन आलों जनकतनया ॥ आदिमाया प्रणवरूपी ॥ ९६ ॥

ऐकून तयाचें उत्तर ॥ परमहर्षयुक्त रघुवीर ॥
मागें पाहे तंव समग्र मंदीर ॥ सीताचिद्रत्‍न भूमीशायी ॥ ९७ ॥

परम आश्चर्यातें पाहून ॥ म्हणे धन्य माऊली अंजनी निधान ॥
जी प्रसवली ऐसें रत्‍न ॥ बळिया निधान मारुती ॥ ९८ ॥

मग अंतर्गृहीं प्रवेशून ॥ खुणें जागृत करी सीतेलागून ॥
येरी उठली दचकून ॥ तंव रघुनंदन देखिला ॥ ९९ ॥

मनीं दचकली जनकबाळी ॥ म्हणे मी काय स्वप्न देखिलें येवेळीं ॥
श्रीराम गेले युद्धमेळीं ॥ हे तो नव्हाळी अनुपम्य ॥ १०० ॥

जाणूनि सीतेचें ह्रद्गत ॥ बोलत जाला रघुनाथ ॥
म्हणे स्वप्न नव्हे हे सत्यमात ॥ होईं जागृत शुभानने ॥ १01 ॥

आम्हातें दैत्य नाटोपे युद्धीं ॥ म्हणोनि आणिलेंयें संधी ॥
आतां न लावीं अवधी ॥ त्वरें वधीं दैत्य अधमा ॥ 10२ ॥

निशी उरली किंचित ॥ पुढें जाणें आहे अयोध्येत ॥
दादशी साधन असे तेथ ॥ त्वरित उठें ये काळीं ॥ 10३ ॥

ऐसें ऐकतां वचनार्था ॥ चरणावरी ठेवीला माथा ॥
म्हणे द्याजी बाण भाता ॥ धनुष्यलता समवेत ॥ 10४ ॥

थोर आवेशें ते काळीं ॥ बाणभाता पृष्ठमौळीं ॥
धनुष्य घेऊन करकमळीं ॥ दिधली आरोळी अटाहास्यें ॥ 10५ ॥

ते साक्षात आदिशक्ति ॥ हांकें त्रिभुवन आंदोलती ॥
दैत्य परम दचकला चित्तीं ॥ म्हणे हे चिच्छक्ति प्रगटली ॥ 10६ ॥

परी धैर्य मेंढा वाहन ॥ दैत्य आला चालून ॥
वर्षताजाला अमितबाण ॥ जेणें त्रिभुवन कोंदलें ॥ 10७ ॥

मग म्हणेजी श्रीरामा ॥ अगाध तुझा महिमा ॥
स्त्रिये लाविलें संग्रामा ॥ अगाध महिमा देखिला ॥ 10८ ॥

मी तंव दुर्धर वीर पाहें ॥ स्त्रियेतें संग्राम केवीं लाहे ॥
स्त्रीवरी शस्त्र धरिता पाहे ॥ कवण लाहे पुरुषार्था ॥ 10९ ॥

परी मी भीत नाहीं मरणातें ॥ अंतकाळीं देखिलें रघोत्तमातें ॥
तेणें सुखावलों अंतरातें ॥ पुढें होणार तें सुखें हो कां ॥ १1० ॥

कालची असे हरिदिनी ॥ आतां उदेली द्वादशी साधनी ॥
ऐसें बोलून तेक्षणीं ॥ अमित बाणी वर्षत ॥ १1१ ॥

येरीकडे त्रिभुवनजननी ॥ धनुष्यातें बाण लावुनी ॥
विंधिती झाली तत्क्षणीं ॥ निर्वाण बाणें विंधित ॥ १1२ ॥

पातें लवतां अर्धघटी ॥ बाण मारिले लक्षकोटी ॥
परी तो दैत्येंद्र महाहट्टी ॥ तितुकेही निवटी बाणजाळ ॥ १1३ ॥

हें देखून जनकतनया ॥ विचारून बाण घेतला लवलाह्या ॥
झांपडी पडली दैत्य डोळियां ॥ येऊन ह्रदया आदळत ॥ १1४ ॥

एकाचि बाणें केला पूर्ण ॥ कांहीं न सुचे तया लागून ॥
जेवीं वृक्ष पडे उन्मळोन ॥ तेवी असुर पडियेला ॥ १1५ ॥

धूड पडतांची मदिनी ॥ वितुळली असुरवाहिनी ॥
जयजयकाराची उठली ध्वनी ॥ वानरसेने आनंद ॥ १1६ ॥

सेना विखुरली चहूंकडे ॥ नगर लुटविलें निवाटें ॥
बिभीषण हर्ष कोडें ॥ रामाकडे पाहत ॥ १1७ ॥

यापरि निवटूनि असूर ॥ निशी उरली घटका चार ॥
मग युद्ध करूनियां स्थिर ॥ स्तवी रघुवीर जानकीतें ॥ १1८ ॥

मागुती हनुमंतातें बोलत ॥ सखया बिभीषणा राज्यीं स्थापीं त्वरिंत ॥
अवश्य म्हणोनि वायुसुत ॥ पुच्छाग्रीं बैसवीत सैन्यातें ॥ १1९ ॥

दक्षिण चरण उचलूनियां ॥ लंकेमाजी ठेविला लवलाह्या ॥
मग म्हणेजे रघुराया ॥ उतरावें या लंकेसीं ॥ 1२० ॥

राज्य द्यावें बिभीषणातें ॥ अयोध्यें चलावें त्वरित ॥
ऐसी ऐकतांची मात ॥ थोर हरुष रामचंद्रा ॥ 1२१ ॥

मग लंकेमाजी वाद्यघोष ॥ होता झाला परम उल्हास ॥
राज्यीं स्थापून बिभीषणास ॥ अयोध्याधीश आज्ञा मागे ॥ 1२२ ॥

मग बिभीषणें दंडप्राय नमस्कार ॥ करूनि स्तविला रघुवीर ॥
म्हणे भक्तपालना ब्रीद थोर ॥ केलें साचार स्वामीयां ॥ 1२३ ॥

तरीं साधन द्वादशी ॥ जाली पाहिजे लंकेसी ॥
सहपरिवारें स्वसैन्यासी ॥ विधियुक्त पै कीजे ॥ 1२४ ॥

मग बोले श्रीरघुवीर ॥ हातो येथें न घडे विचार ॥
वाट पाहत असे भरतवीर ॥ तयावीण प्रकार न घडे हा ॥ 1२५ ॥

धन्य तयाचें बंधुपण ॥ उभयतां ऐक्यत्व पूर्ण ॥
नाहीं तरी सापत्‍न जाण ॥ घेती प्राण एकमेकांचे ॥ 1२६ ॥

तैसा नव्हे श्रीरघुवीर ॥ भक्‍तपाळण समरंगधीर ॥
शांत करूनि लंकेश्वर ॥ निघे सत्वर तेथुनी ॥ 1२७ ॥

मागुता हनुमतातें ॥ स्तवूनि म्हणें तयातें ॥
सखया नेई त्वरें अयोध्येतें ॥ परिवारा तें काळीं ॥ 1२८ ॥

ऐकतां रघुवीर-वचन ॥ आवेषला वायुनंदन ॥
मागुता उचलून चरण ॥ अयोध्येमाजी ठेविला ॥ 1२९ ॥

परिवारासहीत ते वेळीं ॥ सकळसेना उतरली खालीं ॥
सकळ वाहिनी आनंदली ॥ जयजयकारें गर्जती ॥ 1३० ॥

तों पूर्वीच पाकसिद्ध होत ॥ स्नानें सारूनियां समस्त ॥
तंव अरुणोदय होतां प्राप्त ॥ पात्रें विस्तारीत समग्र ॥ 1३१ ॥

समस्तांसहीत सारूनि भोजनें ॥ द्वादशी साधिली रघुनंदनें ॥
ऐसें द्वादशीचें महिमान ॥ केलें कथन श्रोतियांतें ॥ 1३२ ॥

म्हणोनी तिथीमाजी उत्तम ॥ द्वादशी पर्व उत्तमोत्तम ॥
व्रत करिता हें निःसीम ॥ विजयी संग्राम तो पावे ॥ 1३३ ॥

आणि प्राप्त होय राजलक्ष्मी ॥ अंतीं पावे मोक्षधामीं ॥
हें अनुपम्य व्रतनेमीं ॥ प्रचीत नामीं असों द्या ॥ 1३४ ॥

पदच्युत बिभीषण ॥ तो पावला राज्यासन॥
ऐसें व्रताचें महिमान ॥ व्रत संपूर्ण द्वादशी ॥ 1३५ ॥

व्रत करितां शतमुखासी ॥ रामबाणें मुक्ती तयासी ॥
अंती गेला सायुज्यतेसी ॥ पुनरावृतीसी नागवे ॥ 1३६ ॥

व्रत करितां रघुनंदन ॥ रणीं विजयी झाला पूर्ण ॥
मर्दूनियां शतमुखी रावण ॥ व्रत संपूर्ण साधिलें ॥ 1३७ ॥

म्हणोनियां श्रोतें सज्जन ॥ हें व्रत करावें जाण ॥
जें आचरतां यशकल्याण ॥ मोक्षभुवन प्राप्त होय ॥ 1३८ ॥

हे कथा गोड ऐकिली ॥ म्हणोनियां दृष्टांतीं योजिली ॥
श्रोतीं श्रवण कीजे सकळीं ॥ बद्धांजली प्रार्धितों ॥ 1३९ ॥

कोणेही प्रकारें करून ॥ करावे भगवंत गुणवर्णन ॥
काळ सार्थक तेणें करून ॥ येत घडून आपैसा ॥ 1४० ॥

मग केलें कर्म वायां जाय ॥ हें तो न घडे कालत्रय ॥
म्हणोनियां अति लवलाह्य ॥ वर्णावे गुण हरीचे ॥ 1४१ ॥

ऐसें हें द्वादशी महिमान ॥ केलें अवघें कथन ॥
येथून पांच वर्षे संपूर्ण ॥ झाली पुढें अवधान असों द्या ॥ 1४२ ॥

किंबहूक्‍ते न देवेशि न तिथि द्वार्दशसिमा ॥
यस्य मासस्ययो देवो द्वादश्यांतं प्रपूजयेत् ॥ २ ॥

दु:ख द्रारिद्र्य रोगाणामास्पदंसोभि जायते ॥
न द्वारका नोज्जयिनी न काशी-मथुरापिच ॥ ३ ॥

हें व्रत जे करिती नेमेसी ॥ दुःख दारिद्र नव्हे त्यासी ॥
नको तीर्था यात्रेसी ॥ काशी उज्जनी द्वारके ॥ 1४३ ॥

स्वस्ति श्रीअधिक माहात्म्य ग्रंथ ॥ नाटकाधार पद्मपुराणे संमत ॥
मनोहरसुत विरचित ॥ पंचदशोऽध्याय गोड हा ॥ १५ ॥

ओव्या ॥ १४३ ॥ श्लोक ३ ॥

॥ इति पंचदशोऽध्यायः ॥


पुरुषोत्तम/अधिक मास कथा अन्य अध्याय


अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 1 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 1
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 2 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 2
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 3 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 3
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 4 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 4
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 5 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 5
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 6 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 6
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 7 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 7
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 8 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 8
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 9 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 9
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 10 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 10

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *