॥ श्री गणेशाय नमः ॥
नलगे करणे तीर्थाटन । हठयोगादिक साधन ।
वेदाभ्यास शास्त्रज्ञान । मोक्षसाधनकारणे ॥१॥
अंतरी स्वामीभक्ती जडता । चारी पुरुषार्थ येती हाता ।
पाप ताप दैन्य वार्ता । तेथे काही नुरेची ॥२॥
वर्तत असता संसारी । स्वामीपद आठवी अंतरी ।
तयाते या भवसागरी । निश्चये तारिती समर्थ ॥३॥
सर्व कामना पुरवोन । अंती दाविती सुरभुवन ।
जे नर करिती नामस्मरण । ते मुक्त याच देही ॥४॥
मंगळवेढे ग्रामात । राहत असता श्रीसमर्थ ।
ग्रामवासी जन समस्त । वेडा म्हणती तयांसी ॥५॥
आपुली व्हावी प्रख्याती । हे नसेचि जयाच्या चित्ती ।
स्वेच्छे वर्तन करिती । काही न जाणती जनवार्ता ॥६॥
कोणासी भाषण न करिती । कवणाचे गृहा न जाती ।
दुष्टोत्तरे जन ताडिती । तरी क्रोध नयेची ॥७॥
शीतोष्णाची भीती । नसेची ज्यांचिया चित्ती ।
सदा अरण्यात वसती । एकान्तस्थळी समर्थ ॥८॥
सुखदुःख समान । सदा तृप्त असे मन ।
लोकवस्ती आणि वन । दोन्ही जया सारखी ॥९॥
परमेश्वररुप यती । ऐसे ज्यांच्या वाटे चित्ती ।
ते करिता स्वामीभक्ती । जन हासती तयाते ॥१०॥
या वेळी मंगळवेढ्यात । बसप्पा तेली राहात ।
दारिद्रये पीडिला बहुत । दीन स्थिती तयाची ॥११॥
बसप्पा व्यवसाय करी । पुरे न पडे त्यामाझारी ।
अठराविश्वे दारिद्रय घरी । पोटा भाकरी मिळेना ॥१२॥
तो एके दिनी फिरत फिरत । सहज वनामाजी जात ।
तो देखिले श्रीसमर्थ । दिगंबर यतिराज ॥१३॥
कंटकशय्या करोन । तियेवरी केले शयन ।
ऐसे नवल देखोन । लोटांगण घालितसे ॥१४॥
अंतरी पटली खूण । यति ईश्वरांश पूर्ण ।
म्हणुनी सुखे शयन । कंटकशय्येवरी केले ॥१५॥
अष्टभावे दाटोनी । माथा ठेवी श्रीचरणी ।
म्हणे कृपाकटाक्षे करोनी । दासाकडे पहावे ॥१६॥
स्वामीचरणांचा स्पर्श होता । ज्ञानी झाला तो तत्त्वता ।
कर जोडोनिया स्तविता । झाला बहुत प्रकारे ॥१७॥
सकल ब्रह्मांडनायका । कृपाघना भक्तपालका ।
पाप, ताप आणि दैन्य हारका । विश्वपते जगद़्गुरु ॥१८॥
पाहुनिया प्रेमळ भक्ती । अंतरी संतोषले यति ।
वरदस्त ठेविती । तत्काळ मस्तकी तयाचे ॥१९॥
बसप्पाचे चरणी । मन जडले तैपासोनी ।
राहू लागला निशिदिनी । स्वामीसन्निध आनंदे ॥२०॥
जिकडे जातील समर्थ । तिकडे आपणही जात ।
ऐसे पाहुनी हासत । कुटिल जन तयाते ॥२१॥
वेड्याच्या नादी लागला । संसार याने सोडिला ।
घरदार विसरला । वेडा झाला निश्चये ॥२२॥
मग बसाप्पाची कांता । ऐकूनिया ऐशी वार्ता ।
करीतसे आकांता । म्हणे घर बुडाले ॥२३॥
आधीच आम्ही निर्धन । परी मोलमजुरी करोन ।
करीत होतो उपजीवन । आता काय करावे ॥२४॥
बसप्पा येता गृहासी । दुष्टोत्तरे बोले त्यासी ।
म्हणे सोडिले संसारासी । वेड काय लागले ॥२५॥
परी बसप्पाचे चित्त । स्वामींचरणी आसक्त ।
जनापवादा न भीत । नसे चाड कोणाची ॥२६॥
ऐसे लोटले काही दिन । काय झाले वर्तमान ।
ते होवोनी सावधान । चित्त देऊनी ऐकावे ॥२७॥
एके दिवशी अरण्यात । बसप्पा स्वामीसेवा करीत ।
तव झाली असे रात । घोर तम दाटले ॥२८॥
चित्त जडले श्रींचरणी । भीती नसे काही मनी ।
दोन प्रहर होता रजनी । समर्थ उठोनी चालले ॥२९॥
पुढे जाता समर्थ । बसप्पा मागे चालत ।
प्रवेशले घोर अरण्यात । क्रूर श्वापदे ओरडती ॥३०॥
आधीच रात्र अंधारी । वृक्ष दाटले नाना परी ।
मार्ग न दिसे त्या माझारी । चरणी रुतती कंटक ॥३१॥
परी बसप्पाचे चित्ती । न वाटे काही भीती ।
स्वामीचरणी जडली वृत्ती । देहभान नसेची ॥३२॥
तो समर्थे केले नवल । प्रगट झाले असंख्य व्याल ।
भूभाग व्यापिला सकळ । तेजे अग्नीसमान ॥३३॥
पादस्पर्श सर्पा झाला । बसप्पा भानावरी आला ।
अपरिमित देखिला । सर्पसमूह चोहीकडे ॥३४॥
वृक्षशाखा अवलोकित । तो सर्पमय दिसत ।
मागे पुढे पहात । तो दिसत सर्पमय ॥३५॥
पाहोनिया ऐशी परी । भयभीत झाला अंतरी ।
तो तयासी मधुरोत्तरी । समर्थ काय बोलले ॥३६॥
भिऊ नको या समयी । जितुके पाहिजे तितुके घेई ।
न करी अनुमान काही । दैव तुझे उदेले ॥३७॥
ऐसे बोलता समर्थ । बसप्पा भय सोडूनि त्वरीत ।
करी घेवोनी अंगवस्त्र । टाकीत एका सर्पावरी ॥३८॥
गुंडाळोनी सर्पा त्वरित । सत्वर उचलोनी घेत ।
तव सर्प झाले गुप्त । तेजही नष्ट जाहले ॥३९॥
तेथोनिया निघाले । सत्वर ग्रामामाजी आले ।
बसप्पासहित बैसले । समर्थ एका देऊळी ॥४०॥
तेथे आपुले अंगवस्त्र । बसप्पा सोडोनी पहात ।
तव त्यात सुवर्ण दिसत । सर्प गुप्त झाला ॥४१॥
ऐसे नवल देखोनी । चकित झाला अंतःकरणी ।
माथा ठेवी स्वामींचरणी । प्रेमाश्रू नयनी वहाती ॥४२॥
त्यासी बोलती यतीश्वर । घरी जाव त्या सत्वर ।
सुखे करावा संसार । दारा पुत्रा पोशिजे ॥४३॥
आनंदोनी मानसी । बसप्पा गेला गृहासी ।
वर्तमान सांगता कांतेसी । तेहि अंतरी सुखावे ॥४४॥
कृपा होता समर्थांची । वार्ता नुरेची दैन्याची ।
याविषयी ही बसाप्पाची । गोष्ट साक्ष देतसे ॥४५॥
असा तो बसाप्पा भक्त । संसारसुख उपभोगीत ।
रात्रंदिन ‘श्री स्वामी समर्थ’ । मंत्र जपे अत्यादरे ॥४६॥
पाप, ताप आणि दैन्य । ज्यांचे दर्शने निरसोन ।
जाय ते पद रात्रंदिन । प्रेमे विष्णू शंकर ध्याती ॥४७॥
पुढे कथा सुंदर । स्वामीसुताचे चरित्र ।
मन करोनिया स्थिर । सादर होऊनी ऐकावे ॥४८॥
इति श्री स्वामी चरित्रामृत । नाना प्राकृत कथा संमत ।
सदा भाविक परिसोत । पंचदशोऽध्याय गोड हा ॥४९॥
॥ श्रीस्वामीचरणार्पणमस्तु ॥ श्रीमस्तु शुभंभवती ॥
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अन्य अध्याय
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय पहिला | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 1
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय दुसरा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 2
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय तिसरा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 3
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय चौथा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 4
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय पाचवा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 5
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय सहावा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 6
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय सातवा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 7
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय आठवा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 8
श्री स्वामी चरित्र सारामृत अध्याय नववा | Swami Samarth Charitra Saramrut Adhyay 9