श्री पुरुषोत्तम मास अध्याय बारावा

अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 12 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 12

श्रीगणेशाय नमः ॥

जय सद्‍गुरु समर्था ॥ अनाथनाथा कृपावंता ॥
मुमुक्षु शरणांगत होता ॥ जन्मवार्ता तया नाहीं ॥ १ ॥

ऐसे देतसां कृपादानासीं ॥ म्हणोनि शरणांगत पायासीं ॥
भावार्थ धरून मानसीं ॥ शरण चरणांसी आलों असें ॥ २ ॥

मी तंव अनंत अपराधी ॥ अगणित पापाची वृद्धी ॥
परी कृपाळू तूं दयानिधी ॥ नेई सिद्धी परमार्थ ॥ ३ ॥

ऐका श्रोते हो सावधान ॥ मलमास परम आख्यान ॥
मागील अध्यायीं कथन ॥ व्यतीपात वैधृती महिमा वर्णिला ॥ ४ ॥

पांच पर्वे यांचा प्रश्न ॥ लक्ष्मीनें केलासे आपण ॥
तयामाजी सांगितले दोन ॥ पुढें अवधान देइजे ॥ ५ ॥

शताच्छतं च संक्रांतौ ॥ शतोत्थं विषुवेषुच ॥
युगादौ तच्छतगुणमयनेतच्छताधिकं ॥ १ ॥

सोमग्रहे शतगुणं तच्छतं तुरविग्रहे ॥
असंख्यत्वं व्यतीपाते दानंदानविदोविदुः ॥ २ ॥

उत्पातौ लक्षगुणितं भ्रमणे कोटिरुच्यते ॥
अर्बुदं पतने प्रोक्तमक्षय्यं पतिते फलं ॥ ३ ॥

शुभेव्यतीपातदिनेवहन् स पंचगव्येन महानदीजले ॥
उपासते यो यमुनानदीजलं जप्येच शुद्धो व्यती पात ते नमः ॥ ४ ॥

श्रीविष्णु वदतसे निकें ॥ ऐक क्षीराब्धिकन्यके ॥
मागें कथिलें पर्व देखें ॥ पुढें ऐकें अति आदरें ॥ ६ ॥

व्यतीपात वैधृती वर्णन ॥ तुज म्यां केलें निरोपण ॥
तयाहि परी शतगुण ॥ ऐकें महिमान पुढारी ॥ ७ ॥

शत संक्रांतीचें फळ एके ठायीं ॥ तयावरी शतपर्वणी अधीक पाहीं ॥
युगायुगीं मासादि आयनेंही ॥ होत असे विशेष ॥ ८ ॥

तया शतगुणें अधिक ॥ चंद्रग्रहण असे देख ॥
तयाते शतगुणें एक ॥ सूर्यग्रहण बोलिलें असे ॥ ९ ॥

असंख्य व्यतीपात केले दान ॥ कोटितीर्थी केलेंसे भ्रमण ॥
किंवा पंचगव्यादि प्रायश्चित्ते जाण ॥ व्यतीपातस्नान गंगोदका ॥ १० ॥

कोटि पुरश्चरणें जप पाहीं ॥ चंद्रसूर्यग्रहण होई ॥
तया वरिष्ट अधिक पाहीं ॥ ऐकें नवाई शुभानने ॥ ११ ॥

अहोहे पूर्णिमा महिमा ॥ वर्णू न शके चतुर्वक्र ब्रह्मा ॥
तेथें बोलावयाची मीसा ॥ बोलतां बोले न बोलवे ॥ १२ ॥

पूर्णिमा दिनीं प्रातःस्नान ॥ जो नर करी आपण ॥
तया ऐसा पुण्यवान ॥ दुजा आन असेना ॥ १३ ॥

किंचित सुवर्ण अथवा कांहीं ॥ दान दीजे ब्राह्मणाते पाहीं ॥
विप्रभोजन माध्यान्ह समयीं ॥ त्या एवढा नाहीं पुण्यवान ॥ १४ ॥

षड्रस मिष्टान्न पाहीं ॥ वाढी ब्राह्मणातें स्वगृहीं ॥
वरी दक्षिणेसहीत वस्त्र तेंही ॥ अर्पी भावें आदरें ॥ १५ ॥

वैशाखी कार्तिकी माघी रौद्री ब्राह्मीच वैष्णवी ॥
विशेष फलदास्तिस्त्रः पिंडदानेऽक्षयंफलं ॥ ५ ॥

वैशाखीं कार्तिकीं माघीं ॥ श्रेष्ठता जाणिजे तिघीं ॥
फाल्गुनीं चैत्रीं नवविधी ॥ पौषी त्रिशुद्धि जाणिजे ॥ १६ ॥

या इतुकियां पूर्णिमेतें ॥ वेगळालीं असे दैवतें ॥
तेहीं परिसावूं तूंतें ॥ ऐक निरुते भामिनी ॥ १६ ॥

ज्येष्ठ पूर्णिमाते पाहीं ॥ ब्रह्म सर्वत्रीं दैवत राहीं ॥
आषाढी ते नारायणरूपेही ॥ असे तेही जाणिजे ॥ १८ ॥

म्हणोन करावे व्यासपूजन ॥ व्यासरूपे साक्षात नारायण ॥
यालागीं करावे पूजन ॥ भाव धरूनि मानसीं ॥ १९ ॥

नादिसिद्ध हे आषाढी ॥ पूर्वी हंसरूपी श्रीयागुढी ॥
म्हणोनि परम हंस प्रौढी ॥ परंपरा पुढी चालतसे ॥ २० ॥

परमहंसरूपे नारायण ॥ म्हणोनि व्यासरूपे नारायण ॥
यालागीं अगत्य कीजे पूजन ॥ हंसरूपे नारायण म्हणोनी ॥ २१ ॥

माघमासी माधव देवता ॥ फाल्गुनीं रुद्रतत्वता ॥
चैत्र दैवत अनंता ॥ असे तत्वता निर्धारे ॥ २२ ॥

वैशाखीं पितृदैवत जाण ॥ मार्गशीर्षी यक्षकिन्नर जाण ॥
देवी भवानी ते जाण ॥ पौषी पौर्णिमा बोलिजे ॥ २३ ॥

ऐसिया पर्वकाळीं जाण ॥ प्रतिमासीं कीजे पिंडदान ॥
तेणे समग्र देवता तुष्टमान ॥ आशिर्वचन पै देती ॥ २४ ॥

स्नानविधी दान पुण्य ॥ जे आचरती भावे जाण ॥
तयाचे ऋण जाय निरसून ॥ नसे अनुमान यदर्थी ॥ २५ ॥

पंचमहा यज्ञ पितृतर्पण ॥ यथोक्त कीजे ब्राह्मण भोजन ॥
प्रतिमासीं जे करिती आचरण ॥ तया नारायण संतुष्टे ॥ २६ ॥

मासामासाचे ठायीं जाण ॥ येतसे तिथी पर्व लक्षून ॥
तरी कां करावे अनमान ॥ बहुत धन लागेना ॥ २७ ॥

अल्पवेचे पुण्यविशेष ॥ परी कोणी न धरिती सायास ॥
येर्‍हवीं पिशुन येता गृहास ॥ करिती सायास आदरे ॥ २८ ॥

तेथे खर्च करिती भलतैसा ॥ व्यर्थ वेचिती वयसा ॥
परी सत्कारणीं न वेचिती पैसा ॥ गर्जतसे ठसा पुराणीं ॥ २९ ॥

पुराणिक सांगतचि गेले ॥ व्यासादिकीहीं काव्य केले ॥
पुराणे विस्तारून ठेविले ॥ परि जन न चाले या वाटे ॥ ३० ॥

फुकट स्वल्पाचेही स्वल्प ॥ ते कोणीही न नेणती ॥
अल्प वृथा जल्पताती जल्प ॥ अभिमाने कल्प भोगिती ॥ ३१ ॥

शिश्नोदर पारंगत ॥ जगामाजी रूढी बहुत ॥
नेणोनियां हिताहित ॥ भगवंती देख अंतरले ॥ ३२ ॥

वीट न मानावा बोलण्याचा ॥ पुढे मागुता नरदेह कैचा ॥
क्षणेक संग रतिसुखाचा ॥ नये कामाचा बापानों ॥ ३३ ॥

जाय पाहतां सोन्याची घटी ॥ मागुती नये लक्षितां लक्षकोटी ॥
करितां संसाराची आटाटी ॥ जन्म शेवटी निर्फळ ॥ ३४ ॥

उदरालागीं करावे नीचसेवन ॥ तेथे पापपुण्य न विचारितां धन ॥
मेळवावे संसारालागून ॥ शेवटीं कणव सांगाती ॥ ३५ ॥

हे तो जगाची जगप्रौढी ॥ प्रचीत पाहाताती रोकडी ॥
परी कोणीही न करिती तातडी ॥ प्रपंच सांकडी उगवावया ॥ ३६ ॥

असो जे करतिल जैसे ॥ ते तंव भोगितिल तैसे ॥
क्रोध येऊं नये मानसे ॥ वदलो फारसे म्हणवूनी ॥ ३७ ॥

कथाभाग राहिला मागे ॥ सांप्रत तो वदावा लागे ॥
पूर्णिमा महिमा रमारंगे ॥ सांगितला निजांगे रमेलागीं ॥ ३८ ॥

यावज्जीवं मर्त्यलोके स्नानदानादिभिः कृतैः ॥
स्नानेनैकेन पूर्णायां दिनं भवति सार्थकं ॥ ६ ॥

क्षणेक जाणूनि संसार ॥ दयाळू तो जगदीश्वर ॥
मृत्युलोका केला प्रसर ॥ तरणोपाय मानवाते ॥ ३९ ॥

बहुत सुगम सुलभ उपावो सांगितलासे देवाधिदेवो ॥
पूर्णिमादिनीं स्नानदानातपावो ॥ कीजे निर्वाहो जन्माचा ॥ ४० ॥

आपुला जन्म सार्थक करून ॥ कीजे पूर्वजांचे उद्धरण ॥
येविषयींचें कथन ॥ स्वयें जनार्दन वदतसे ॥ ४१ ॥

ऐकेंहो क्षीराब्धिबाळी ॥ अमावास्येची नव्हाळी ॥
श्रवण केलिया सकळी ॥ होय होळी पापाची ॥ ४२ ॥

मासा मासाचिया अंतीं ॥ येतसे अमावास्या तिथी ॥
तरी स्नान दान यथापद्धती ॥ करावें निगुती आदरें ॥ ४३ ॥

सारूनि स्नान संध्या देवतार्चन ॥ करूनियां महाहवन ॥
मग कीजे तिळतर्पण ॥ ब्राह्मण भोजन यथाविधी ॥ ४४ ॥

श्राद्ध कीजे यथास्थित ॥ पिंडदान करून युक्त ॥
तेणें पितृगण संतोषत ॥ आशीर्वाद देत कुळातें ॥ ४५ ॥

ऐसे प्रत्यही अमावास्येसीं ॥ आचरावें निश्चयेसी ॥
तये दिनीं पितृलोकासी ॥ पितरासीं संतोष ॥ ४६ ॥

तये दिनीं पितरांलागून ॥ पितृलोकीं करिता सन्मान ॥
देऊनि मिष्टान्न भोजन ॥ तेणें पितृगण आनंदती ॥ ४७ ॥

मग संतोषून देती आशीर्वचन ॥ तेणें वंशवृद्धि होतसे जाण ॥
जयातें वाटे व्हावें कल्याण ॥ पावे सदन वैकुंठीं ॥ ४८ ॥

तेणें अवश्य करावें पिंडदान ॥ न केलिया अपाय दारुण ॥
आणि मोक्षरूप कल्याण ॥ सावधान परिसावें ॥ ४९ ॥

एकमासवरी उपोषण ॥ पितरांतें होतसे जाण ॥
मग तयातें करावें लागे वायुभक्षण ॥ तंव ते कोपून शापिती ॥ ५० ॥

त्याचिया शापास्तव पाहीं ॥ संसारपुरीं न पडेचि कांहीं ॥
कष्टी होती सर्वदांही ॥ म्हणती आमुचें दैव हेंचि पैं ॥ ५१ ॥

आदौ आचरण करिती सरस ॥ मग बोल ठेविती प्रारब्धास ॥
कुसमुसोन साधिती संसारास ॥ धरूनि हव्यास निजमनीं ॥ ५२ ॥

जिता धड न बोलती वचन ॥ मग कोठून करतील पिंडदान ॥
जळो ऐसियाचें पुत्रपण ॥ काय वांचून संसारी ॥ ५३ ॥

धन्यधन्य ते पितृभक्त ॥ अमान्य न करिती वचनाते ॥
सदांसर्वदां पुरविती हेत ॥ मागीतला पदार्थ देताती ॥ ५४ ॥

जिवंत असतां सन्मान ॥ मेलिया करिती गयावर्जन ॥
प्रतिमासें अमावास्येसी जाण ॥ ब्राह्मणभोजन श्राद्धयुक्त ॥ ५५ ॥

सुफळ तयाचा संसार ॥ सदां तुष्टमान श्रीधर ॥
आशीर्वाद देती अमर ॥ हो कल्याण म्हणोनी ॥ ५६ ॥

ऐसे जे कां पितृभक्त पाहीं ॥ माझें नमन तयांचें पायीं ॥
हेचि बुद्धि सर्वकाळ ह्रदयीं ॥ देवो शेषशायी परमात्मा ॥ ५७ ॥

सांप्रत कलीमाजी पुत्रपण ॥ किंचित् ऐकावें वर्णन ॥
क्रोधें न भरावें पूर्ण ॥ नसा अमान्य वचनासी ॥ ५८ ॥

आपुलिया सुखस्वार्था ॥ पिता सांचवी द्रव्यार्था ॥
नेणोनि पापपुण्य पंथा ॥ धन सर्वथा सांचवीतसे ॥ ५९ ॥

म्हणे मुलें माझीं अज्ञान ॥ माझेंहि झालें वृद्धपण ॥
कामा येई शेवटी धन ॥ पुत्रालागून माझिया ॥ ६० ॥

मग ते पुत्र होती तरुण ॥ पितयातें आलें वृद्धपण ॥
सदां हेळसिती दारुण ॥ मागता धन न देती ॥ ६१ ॥

पिता आपुले धन मागे ॥ तयावरीं डोळे फिरविती रागें ॥
म्हणे मी याचें काय ऋण लागें ॥ वडिलोपार्जित पहिलें ॥ ६२ ॥

बालत्वा पासुनि पाळिला ॥ तोंडीचा घांस चारिला ॥
शेवटीं पुत्र कामा न आला ॥ वृद्धपणी पितयातें ॥ ६३ ॥

ऐसेही पुत्र असती ॥ नको देवा ऐशियाची संगती ॥
जिता नाही नाहीं गती ॥ मेलिया सद्गती केवी होय ॥ ६४ ॥

म्हणोनि एकची पुत्र भला ॥ जेणें कुळाचा उद्धार केला ॥
येही परत्रसाधनीं भला ॥ वंशा केला उद्धारु ॥ ६५ ॥

ऐसे जे का सुपुत्र पाहीं ॥ तेची आचरती अमावास्याही व्रताही ॥
आणीक पुण्यकर्म पाहीं ॥ परलोक पाही साधिती जे ॥ ६६ ॥

जे नर करिती पिंड दानाते ॥ वरी आचरती व्रताते ॥
तयाहीवरी मलमासातें ॥ विशेष पर्वणी अमावास्या ॥ ६७ ॥

वर्धते प्रत्यहं सत्यंनात्र कार्या विचारणा ॥
मासिमासित्वमावास्या दिनेप्राप्ते नराधमाः ॥ ७ ॥

ऐसींहीं पर्वे दोन पाहीं ॥ पूर्णिमा अमावास्या तेही ॥
तुम्हां निवेदिलें सर्वही ॥ शेषशायी वदला असे ॥ ६८ ॥

जे नर ऐकूनि नाचरती ॥ पुराण श्रवणीं न बैसती ॥
तयाची न चुके यातायाती ॥ पुनरावृत्ती चुकेना ॥ ७९ ॥

पितरातें न करिती तोष ॥ तयाची संतती होय नाश ॥
यालागीं श्लोकाधार विशेष ॥ श्रवण कीजे आदर ॥ ७० ॥

तंमासं पितरस्तस्य कुर्वतो वायु भोजनं ॥
तस्य विघ्नं प्रयच्छंति क्षुधितास्तृषितास्तथा ॥ ८ ॥

ते संततिं नाशयंति संपदो भवनानिच ॥
तस्मादमायां कर्तव्यं स्नानदानजपादिकं ॥ ९ ॥

यालागीं श्रोतेजनहो ॥ मलमासातें पाहाहो ॥
अगत्य व्रतातें आचराहो करालाहो परमार्थाचा ॥ ७१ ॥

जैसा लाहो घेता संसारीं ॥ तैसाच कीजे परमार्थावरी ॥
तेणें चुकेल येरझारी ॥ जन्मवरी खंडेल ॥ ७२ ॥

हा नरदेह परम सांग ॥ येथे धरावा सत्संग ॥
सत्संगाविण साधनमार्ग ॥ हाता न लागे सर्वथा ॥ ७३ ॥

म्हणोन मलमास अवधी ॥ साधाहो हेची संधी आधी ॥
गांठ घाला मूळ पदीं ॥ भजा गोविंदीं आदरें ॥ ७४ ॥

स्वस्ति श्री अधिक माहात्म ग्रंथ ॥ पद्मपुराणींचे संमत ॥
मनोहरसुत विरचित ॥ द्वादशोध्याय गोड हा ॥ १२ ॥

श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
ओव्या ७४ ॥ श्लोक ९ ॥

॥ इति द्वादशोध्यायः ॥


पुरुषोत्तम/अधिक मास कथा अन्य अध्याय


अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 1 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 1
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 2 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 2
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 3 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 3
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 4 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 4
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 5 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 5
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 6 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 6
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 7 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 7
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 8 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 8
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 9 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 9
अधिक / पुरुषोत्तम मास अध्याय 10 | Adhik / Purushottam Maas Adhyaya 10

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *